|
Emanuel
Swedenborg
Emanuel
Swedenborg werd in 1688 in Stockholm geboren,
als zoon van Jesper Svedberg (1653 -1735) en Sara Behm (1666 -1696). Zijn
beide ouders kwamen uit families die betrokken waren bij de mijnbouw in Zweden.
Jesper
Svedberg’s vader [Swedenborgs opa] exploiteerde een mijn in Kopparberg, en Sara
was de dochter van Albert Behm die inspecteur van de Zweedse mijnbouw was, een
functie die Swedenborg later ook vele jaren zou vervullen. Emanuel
was het 3e van 9 kinderen; hun moeder moesten zij al jong missen, want Emanuel
was 8 jaar oud toen zij in 1696 overleed, 30 jaar oud. Zijn
vader Jesper was als predikant van de Lutherse Kerk, de staatskerk in Zweden,
werkzaam aan het hof van koning Charles XI in Stockholm. In
1692 verhuisde de familie Svedberg naar Uppsala, waar Jesper een functie binnen
de theologische faculteit vervulde. In 1702 werd Jesper Svedberg aangesteld als
bisschop van Skara, maar Emanuel zou nog ruim tien jaren blijven wonen en studeren
in Uppsala. Hij bekwaamde zich in talenstudies en de exacte vakken, en hij voltooide
zijn opleiding met een graad in de filosofie. Swedenborg
maakte tijdens zijn leven vele buitenlandse reizen, ondermeer naar Nederland.
Als 23 jarige jonge man verliet hij in 1709 voor het eerst zijn geboorteland per
boot naar Engeland. Aangekomen in Londen schafte hij zich boeken en instrumenten
aan voor zijn wiskundige en wetenschappelijke studies. In zijn reisverslag schreef
hij: ‘Ik bestudeer Newton dagelijks, en ik verheug me er op hem te ontmoeten'.
Hij
had een dorst naar kennis en de behoefte zich ambachtelijke vaardigheden aan te
leren, zoals boekbinden, horloge maken, het handmatig vervaardigen van wiskundige
instrumenten, en de kunst van het graveren.’ Hij
richtte zijn aandacht ook op de astronomie, en stelde nauwkeurige tabellen samen
die de data van toekomstige eclipsen van zon en maan bevatten. Hij ontwikkelde
een methode voor geografische plaatsbepaling door gebruikmaking van de stand van
de maan. Tegelijkertijd studeerde hij algebra en geometrie, en ter ontspanning
las hij werken van Engelse dichters. Zelf schreef hij gedurende zijn eerste verblijf
in Londen, dat ruim twee jaar duurde, ook een aantal gedichten. [Camera
Borea, Greifswald 1715] In
1712 vertrok Swedenborg uit Engeland en reisde naar Nederland. Hij verbleef toen
geruime tijd in Utrecht, waar hij regelmatig gastvrijheid genoot bij de Zweedse
Ambassadeur, die grote belangstelling had voor algebra en mathematica. Als gast
van de ambassadeur maakte hij kennis met vertegenwoordigers van diverse Europese
staten, die Utrecht in die periode bezochten om deel te nemen aan het congres
ter voorbereiding van een verdrag ter regeling van inter-Europese zaken. Dit was
een goede voorbereiding voor Swedenborgs latere politieke activiteiten in het
Zweedse Parlement en als diplomaat. Naast
de klassieke talen Latijn, Grieks en Hebreeuws, beheerste hij het Zweeds, Engels
Frans, Duits, Nederlands en het Italiaans. In Leiden leerde hij de techniek van
het lenzen slijpen. Deze vaardigheid lag in het verlengde van zijn studie over
de geografische plaatsbepaling en had ook praktische aspecten, want optische instrumenten
zijn kostbaar. Vanuit
Nederland vertrok hij naar Parijs waar hij onderricht volgde bij verschillende
bekende geleerden. Dat zijn studies vruchtbaar waren mag blijken uit een brief,
die hij in 1714 schreef aan zijn zwager Eric Benzelius, en waarin hij een aantal
mechanische uitvindingen noemt, die zijn landgenoten van nut zouden kunnen zijn,
zoals: -
een ontwerp voor een schip dat met bemanning en al onder de wateroppervlakte kan
varen – een onderzeeër dus;
-
een mechanische lift, die in korte tijd grote hoeveelheden water kan overhevelen
vanuit een rivier naar een hogere plaats;
-
een ontwerp voor het bouwen van sluizen, die het mogelijk maken hele schepen in
enkele uren tijd naar hoger gelegen wateren over te brengen,
-
een ontwerp voor een repeterend geweer;
-
een handleiding die het ongeoefenden mogelijk maakt muziek te spelen;
-
een methode om met vuur mechanisch te graveren in ieder oppervlak;
-
een waterklok;
-
en een opmerkelijk ontwerp voor een “vliegende machine”.
Vele
ervaringen, kennis en uitvindingen rijker keert Swedenborg in 1715 in Zweden terug.
Na uitvoerige briefwisselingen maakte hij kennis met Christopher Polhem, die door
sommigen wel “de Zweedse Archimedes” genoemd wordt, en op wiens aanbeveling hij
later door Charles XII, Koning van Zweden, zal worden benoemd in de functie van
“Assessor voor het Ministerie van Mijnbouw”. In
1716 begint hij met het uitgeven van een wetenschappelijk tijdschrift getiteld:
Daedalus Hyperboreus, waarin hij nieuwe ideeën
publiceert over mathematica en fysica. Tijdens het beleg van Frederikshall in
1718 bewijst Swedenborg zijn vaderland een grote dienst, door een rollend systeem
te ontwerpen dat het mogelijk maakte twee galeischepen en vijf grote boten over
een afstand van 17 mijl over heuvelachtig terrein te verplaatsen. Door deze verrassende
militaire manoeuvre werd het fort van Frederikshall gedwongen zich aan de Zweedse
koning over te geven. Wegens bewezen diensten werd hij in 1719 in de adelstand
verheven, en werd de familienaam Svedberg veranderd in Swedenborg. In dienst van
zijn vaderland, en ter opbouw van de Zweedse economie, wijdde Swedenborg zich
vervolgens aan de mijnbouwkunde. In
1721 maakte hij een tweede buitenlandse reis om bezoeken te brengen aan mijnbouwgebieden
en smelterijen in Europa. Overigens beperkte hij zijn aandacht niet uitsluitend
tot de mijnbouwkunde, want in die periode publiceerde hij zes boeken, en wel over:
scheikunde, metallurgie, astronomie, scheepsdokken en navigatie. Door
de Universiteit van Uppsala werd Swedenborg in 1724, na de dood van Professor
Nils Celcius – de ontwerper van de thermometer - de leerstoel hogere mathematica
aangeboden. Dit aanbod sloeg hij echter af, omdat hij vond niet over voldoende
didactische capaciteiten te beschikken, en omdat hij zichzelf geen vloeiend spreker
vond. Swedenborg bewees vervolgens zijn landgenoten een grote dienst door als
eerste de algebraïsche principes uit het Latijn in het Zweeds te vertalen. In
1734 voltooide Swedenborg een groot driedelig wetenschappelijk werk getiteld:
Opera Philosophica et Mineralia, dat hij in
Duitsland te Dresden publiceerde. Dit filosofische werk wordt ook wel aangeduid
als de Principia; zijnde de eerste beginselen
van de natuurlijke dingen, met nieuwe pogingen om tot een filosofische verklaring
van de elementaire wereld. Het eerste gedeelte van de Principia
bevat filosofische argumenten over het ontstaan van het eindige uit het oneindige,
de magnetische fenomenen, en het ontstaan van de zon en het melkwegstelsel. Deel
twee behandelt de oorzaken en werkingen van magnetische krachten; en het derde
deel gaat over de verscheidenheid aan werelden, de chaos, en over de oorsprong
van ether, lucht, vuur, water, etc. Verschillende geleerden zouden later dankbaar
van Swedenborgs analyses gebruik maken. Swedenborg
was een voorloper op verschillende wetenschappelijke gebieden, waaronder ook de
psychologie, die toen als wetenschap nog in de kinderschoenen stond. Reeds
in 1733 publiceerde hij: Empirische Psychologie
en later Psychologica Rationalis - Redelijke Psychologie.
Ook
andere inzichten die Swedenborg ontwikkelde werden, in sommige gevallen pas veel
jaar later, door de moderne wetenschap bevestigd. Een heel concreet voorbeeld
is zijn ontwerp voor een vliegtuig, dat Swedenborg al in 1714 maakte. Helaas
werd dit ontwerp toen niet getest. Christipher Polhem – Swedenborgs chef in die
tijd – vond dat: ‘Als
de Heer gewild had dat de mens kon vliegen ….. dan had Hij hem wel vleugels gegeven’
en schoof het ontwerp terzijde.
In de 20e eeuw werd het ontwerp naar Swedenborgs berekeningen op ware grootte
uitgevoerd, door het Amerikaanse ruimtevaart instituut NASA en het bleek inderdaad
te kunnen vliegen! Andere
ontwerpen, van denkers die voor Swedenborg leefden zoals Michelangelo, bleken
niet te werken. Swedenborgs ontwerp is het oudste bruikbare ontwerp voor een vliegtuig.
Indien de Zweden dit ontwerp destijds serieus genomen hadden, dan zou de moderne
luchtvaartgeschiedenis dus ruim anderhalve eeuw vroeger begonnen zijn! Het is
wel een markant voorbeeld van zijn genialiteit. Swedenborg
was een onafhankelijk lid van het zogeheten ‘Riddarhusset’ - het “Huis der Edelen”
in de Zweedse hoofdstad. Het was de voorloper van het eerste democratische parlement.
Als onafhankelijk politicus steunde hij alleen wat hij juist en nuttig vond ter
voorkoming van despotisme en anarchie. Hij was voorstander van een constitutie
die de tot dan toe onbeperkte macht van de monarchie aan banden legde. Alleen
maar zijn stem uitbrengen over de voorstellen vond hij niet voldoende. Van tijd
tot tijd presenteerde hij in de ‘Risktag’ zijn Politieke Memoranda, die in de
Zweedse archieven bewaard zijn gebleven. Hieronder bevinden zich:
- *
een memorandum over de toestand van de Zweedse financiën;
- *
een voorstel tot herindeling van de mijnbouwdistricten;
- *
een memorandum ter bevordering van de ijzerwinning, en een ter bevordering van
de bouw van walserijen;
- *
het memorandum aan het Geheime Comité van het Huis der Adel, waarin hij zich verzet
tegen een oorlogsverklaring aan Rusland, waardoor Zweden voor een aantal jaren
behoed bleef voor oorlogsgeweld;
- *
het memorandum aan de Zweedse Rijksdag in 1755, over alcoholische dranken. Hierin
stelde hij een aantal maatregelen voor om de consumptie van alcoholische dranken
terug te dringen, en de verspilling van granen bij het distilleren te voorkomen.
Intussen zette hij onvermoeibaar zijn andere studies voort, en in 1736 ondernam
hij een derde buitenlandse reis. Hij bood aan om zijn salaris te halveren, zodat
degenen die zijn taken tijdens zijn afwezigheid zouden waarnamen, behoorlijk betaald
konden worden. Tijdens deze reis bezocht hij ook voor de eerste keer Italië. Na
de publicatie van een uitvoerige studie van het dierenrijk getiteld:
Economy of the Animal Kingdom in Amsterdam, keerde hij in 1740 in
Zweden terug. Daar werd hij in 1741, op voordracht van de bekende Zweedse botanicus
Carl Linnaeus, benoemd tot lid van de Academie der Wetenschappen. In
deze periode begint hij ook met het noteren van zijn dromen in een ‘Geestelijk
Dagboek - Spiritual Diary’. Deze
zogeheten Opmerkenswaardige Levende Onder vindingen zouden
uitgroeien tot de langste serie dromen die ooit opgetekend werden. Hij
verbreedt in die periode ook zijn kennis van de anatomie en fysiologie, door het
beoefenen van de ontleedkunde. Later zal hij in de inleiding tot de Redelijke
Psychologie schrijven, dat het zijn bedoeling was om via de ontleedkunde
de ziel in de mens te lokaliseren. Zijn conclusie was, dat de ziel zich niet op
een bepaalde plaats in het lichaam bevindt, zoals in de hersenen, het hart, het
middenrif of in de pijnappelklier, maar in de gehele mens. Al doende komt hij
ondermeer tot een aantal nieuwe ontdekkingen over de werkingen van de hersenen
en het zenuwstelsel. In
1743 bezoekt hij Nederland opnieuw om een groot wetenschappelijk werk uit te geven
getiteld: Het Koninkrijk van de Ziel. Swedenborg
is dan inmiddels 55 jaar, en had een rijke ervaring in vele uiteenlopende wetenschappen.
Hij was een verdienstelijke wetenschapper, die door collega’s in binnen- en buitenland
werd gerespecteerd. Hij was vol ambities, zoals blijkt uit een prospectus die
hij in 1742 uitgaf, met plannen voor nieuwe toekomstige publicaties. Hoe
groot het belang van Swedenborg ook was voor de wetenschap en voor het welzijn
van Zweden, toch was zijn latere werk van nog grotere betekenis, en hijzelf erkende
dat al zijn studies van de aardse wetenschappen slechts had gediend als voorbereiding
voor een nog belang rijker taak. In een brief, die hij in 1769 zond aan de Engels
predikant Thomas Hartley, en waarin hij op diens verzoek bijzonderheden over zijn
levensloop verstrekt, schrijft hij:
"Maar
al wat ik tot dusver heb medegedeeld beschouw ik in vergelijking als van weinig
belang; want het wordt verre overtroffen door de omstandigheid dat ik tot een
heilig ambt ben geroepen door de Heer Zelf, Die op de barmhartigste wijze aan
mij, Zijn dienstknecht, verscheen in het jaar 1743, toen Hij mijn gezicht in de
geestelijke wereld opende en mij in staat stelde met geesten en engelen te verkeren,
in welke staat ik tot op deze dag gebleven ben. Van die tijd aan ben ik begonnen
met het drukken en uitgeven van de onderscheidene Verborgenheden die door mij
werden gezien of aan mij werden geopenbaard, betreffende de Hemel en de Hel, de
staat van de mens na de dood, de ware eredienst van God, de geestelijke zin van
het Woord, behalve vele andere hoogst belangrijke zaken, die voor de zaliging
en de wijsheid bevorderlijk zijn. De enige reden voor mijn buitenlandse reizen
was steeds mijzelf nuttig te maken, en de geheimen die aan mij ontvouwd werden
bekend te maken. Ik beschik over zoveel wereldlijke welvaart als ik nodig heb,
en ik zoek of wens niet meer.” Om
zich geheel aan de verheven zending te kunnen wijden waarover Swedenborg in deze
brief schrijft, wendde hij zich na 1743 van de beoefening der wetenschappen af.
In zijn verdere leven heeft hij uitsluitend nog theologische boeken geschreven.
Deze
boeken bevatten de Leer van de Nieuwe Kerk, die met het Nieuwe Jeruzalem in de
Openbaring van Johannes wordt bedoeld, welke Leer ook in overeenstemming is met
de inwendige zin van het Oude en het Nieuwe Testament. Het
fundament van die Leer is, dat God niet bestaat in drie Personen, maar dat God
Eén is in Wezen en in Persoon, in Wie de Goddelijke Drievuldigheid is, en dat
de Heer God Zaligmaker Jezus Christus die God is. De
roeping van Swedenborg door de Heer, vond plaats in het jaar 1743. Hij verbleef
toen hij in Nederland te Delft. Terug in Zweden stopt hij zijn wetenschappelijke
activiteiten, en zijn werkzaamheden voor het Ministerie van Mijnbouw. Alleen zijn
lidmaatschap van het Zweedse Parlement zal hij tot het einde van zijn leven blijven
vervullen. Hij trekt zich terug in zijn huis in Stockholm en begint vol ijver
met het herlezen van het Oude en het Nieuwe Testament in de oorspronkelijke talen.
Het resultaat van enige jaren Bijbelstudie is neergelegd in zijn werken Adversaria
en in The Word Explained.
Tussen
1749 en 1756 schrijft hij zijn grootste en belangrijkste theologische werk Arcana
Coelestia / Hemelse Verborgenheden, waarin hij als ‘Schrijfknecht van
de Heer’ de innerlijke zin van het Woord mag onthullen. In Zweden bestond in Swedenborgs
tijd, wegens de macht van de Lutherse staatskerk, onvoldoende vrijheid van godsdienst
en vrijheid van drukpers om zijn werken te kunnen publiceren. Zijn theologische
geschriften zijn allen in het Latijn gesteld, en uitgegeven in Londen of Amsterdam,
waar destijds veel meer vrijheid bestond dan in Zweden. Dat
Swedenborg een bescheiden man was mag blijken uit het feit, dat hij het overgrote
deel van zijn werken anoniem en op eigen kosten liet drukken en verspreiden aan
universiteiten en onder theologen in Europa. Na
de Hemelse Verborgenheden volgde nog een lange
reeks theologische werken, zoals: - Apocalyps
Onthuld
-
Coronis
-
Over de Echtelijke Liefde
-
Engelenwijsheid over de Goddelijke Liefde en Wijsheid
-
De Gemeenschap tussen Ziel en Lichaam
-
De Gewijde Schrift uit Ondervinding
-
Over de Goddelijke Liefde en de Goddelijke Wijsheid
-
Over Goddelijke Voorzienigheid
-
Over de Hemel en de Hel – wat de bekendste en meest verspreide
titel is – vertaald in meer dan 40 talen
-
Het werkje over de Aardbollen in ons Zonnestelsel, dat
bij de Lorberlezers erg in trek is, omdat Jacob Lorber er aan refereert.
-
Het Huwelijk
-
Over de Inwendige Zin der Profeten en Psalmen
-
Over Naastenliefde
-
Opmerkenswaardige Levende Ondervindingen
-
Redelijke Psychologie
-
De Vier Leerstukken
-
en
zijn laatste grote theologische werk:
Ware
Christelijke Religie.
Het
valt buiten het bestek van deze lezing om alle titels hier uitvoerig te bespreken,
maar over enkele ervan wil ik graag iets meer zeggen, zoals: Over
het Laatste Oordeel, dat hij in 1758 publiceerde, en waarin hij getuigt
van dat oordeel wat toen in de geestelijke wereld werd voltrokken. Vervolgens:
in 1769 verscheen het werkje met de titel: Beknopte uiteenzetting
van de leer van de Nieuwe Kerk. Op de
omslag schreef hij: -
‘Hic Liber est Adventus Domini – Scriptum ex mandato’
- ‘Dit
Boek is de Wederkomst van de Heer – geschreven op bevel’
Het
boekje werd door hem zelf verspreid onder talrijke predikanten en geleerden in
Nederland en Engeland; sedertdien bracht hij zijn boeken niet meer anoniem uit,
maar onder zijn eigen naam. Een
heel opmerkelijk werk is ook: Hemel en Hel.
Swedenborg claimt daarin, evenals elders, dat zijn geestelijke ogen geopend werden
door de Heer, waardoor hij in staat was om met geesten en engelen samen te zijn
en te spreken. Velen
zullen deze bewering met scepsis ontvangen, maar bij diverse gelegenheden bleken
zijn getuigenissen waar en verifieerbaar. Er
zijn een aantal verhalen bekend over Swedenborgs helderziendheid, zoals over de
brand in Stockholm, die hij ten overstaan van verbaasde aanwezigen beschreef tijdens
een banket in Gotenburg – ruim 300 kilometer verwijderd van de Zweedse hoofdstad.
Enkele dagen later werden zijn beschrijvingen tot in detail bevestigd door een
afgezand van de koning. De Duitse filosoof en tijdgenoot Immanuel Kant deed onderzoek
naar dit en andere voorvallen en moest, helaas voor hem, erkennen dat het hier
ware gebeurtenissen betrof. Zijn gaven als ziener bleven dus niet onopgemerkt
bij zijn tijdgenoten, maar Swedenborg verklaarde steeds, dat hij hoopte dat die
voorvallen aanleiding mochten geven om ook zijn andere onthullingen over de gehoorde
en geziene dingen in de geestelijke wereld, serieus te nemen. De
theologie van de Nieuwe Kerk vond al tijdens Swedenborgs leven enthousiaste ontvangers
in Europa, zoals bij Dr. Beyer in Zweden en bij de Duitse prelaat Öetinger, die
zich zette aan de vertaling ervan in het Duits, en bij een aantal lezers in Engeland,
Frankrijk en Nederland. De
nieuwe theologie ondervond ook meteen veel tegenstand van de gevestigde Kerken,
zowel bij de katholieke kerk waar hij op de index van verboden literatuur werd
geplaatst, als bij de protestantse kerken die zijn leringen veel te liberaal vonden,
hetgeen voorduurt tot op de dag van vandaag. Toch is het theologisch stelsel voor
de Nieuwe Kerk volledig gebaseerd op de Bijbel. De
innerlijke zin die daarvan wordt onthuld, biedt antwoorden op theologische vraagstukken
die in de traditionele Christelijke kerken onbeantwoord blijven. Het duidelijkste
wordt dit in zijn laatste grote theologische werk: Ware
Christelijke Religie, waarin de gehele theologie van de Nieuwe Kerk
helder en samenhangend wordt gepresenteerd. Om dit boek uit te kunnen geven reisde
hij, op 82 jarige leeftijd, per koets van Stockholm naar Götenborg, vanwaar hij
per schip naar Holland vertrok. Kort na de publicatie van Ware
Christelijke Religie, in 1771 te Amsterdam, vertrekt hij opnieuw naar
Londen om daar nog 2 werkjes zelf uit te geven:
-
1. Coronis [letterlijk vertaald Kroon of de
Bekroning], en
- 2.
Uitnodiging tot de Nieuwe Kerk, waarin hij oproept om de Heer in Zijn
Wederkomst waardig te ontvangen.
Op
29 maart 1772 overleed Swedenborg op 84-jarige leeftijd in Londen. Hiermee
wil ik deze biografische schets beëindigen. Over
Swedenborgs leven en werken zijn talrijke biografieën geschreven in verschillende
talen. Eén van de mooiste is: The Swedenborg Epic
door Cyriel Sigstedt, die het Swedenborg Boekhuis volgend jaar in boekvorm hoopt
uit te kunnen geven getiteld: Het Swedenborg Epos.
Wie
niet zo lang wil wachten, kan ik van harte de nieuwe Swedenborg
Biografie door Robert Lemm
aanbevelen. Het boek omvat niet alleen een biografie, maar ook beschrijvingen
van en citaten uit Swedenborgs geschriften, plus een deskundige situering van
Swedenborg in de geschiedenis van de wereldliteratuur. __________________________________________________________ Het
volgende deel gaat over:
De
Nieuwe Kerk. Swedenborg
heeft zelf geen school of een kerk gesticht. Hij heeft er wel toe opgeroepen in
zijn laatste grote werk: Vera Christiana Religio - Ware
Christelijke Religie, en ons een volledige en samenhangende theologie
voor de Nieuwe Kerk gegeven. Al
kort na Swedenborgs dood ontstonden er in verschillende landen groeperingen van
lezers van de nieuwe openbaringen. Want in Londen waren de eerste Engelse vertalingen
beschikbaar gekomen, die tot verschillende groeperingen leidde. 1.
Er ontstond een groep die een officiële Nieuwe Kerk stichtte overeenkomstig de
Engelse wetgeving. Deze eerste institutionele Nieuwe Kerk - the New Jerusalem
Church - groeide sterk onder de leiding van Robert Hindmarsh en anderen, en
is nog steeds actief. 2.
De Anglicaanse bisschop John Clowes daarentegen was van mening dat de nieuwe openbaringen
in de oude kerk moeten neerdalen, opdat daar de Nieuwe Kerk zou ontstaan. Hij
vertaalde en predikte in de regio Noord West Engeland waar hij in Manchester en
elders een flink aantal parochies stichtte waar de inspiratie voor de exegese
werd geput uit de geschriften van Swedenborg. Enkele van die parochies en een
theologische school bestaan daar nog steeds. Beide
opvattingen werden vervolgens door immigranten meegenomen naar Amerika, waar later
institutionele nieuwe kerken werden ingesteld. Zo ontstond er de ‘Convention
of Swedenborgian Churches’, waar Swedenborgs geschriften de leidraad voor
de prediking vormen, analoog aan wat Clowes deed – hun theologische school is
in Boston MA. Het
waren vooral Engelse en Zweedse immigranten die in het begin van de 19e eeuw de
geschriften naar Pennsylvania US brachten. Daar ontstond de ‘New Jerusalem
Church’, die belijdt, dat de Geschriften van Swedenborg het Woord van God
zijn, een Derde Testament dat het Oude en Nieuwe Testament ontvouwt - hun bisschop
resideert in Bryn Athyn waar zich ook de ‘Academy of the New Church’ bevindt.
Uit
deze stroming ontstond later nog een andere Nieuwe Kerk: ‘The Lord’s New Church
which is Nova Hierosolyma’, waar geleerd wordt dat, áls de Geschriften van
Swedenborg het Woord van God zijn, dán bevatten zij per definitie ook een innerlijke
zin. Als deze stromingen zijn tot op de dag van vandaag in vele landen actief.
Terug
naar het Londen begin van de 19e eeuw.
3. Een andere groep van vertalers en lezers van Swedenborgs werken voelde in het
geheel niets voor enige nieuwe institutionele kerk. Hun adagio was: ‘Publish
and be blessed’ of ‘Salvation through publication’, wat betekent: ‘Zaliging
door publikatie’. Zij legden zich toe op het vertalen, drukken en verspreiden
van de teksten. Bijvoorbeeld de kunstenaar William Blake was een exponent van
deze stroming, maar er zijn nog vele anderen te noemen. Zo ontstond er in Londen
de Swedenborg Society, tot op heden de grootste uitgeverij van Swedenborgs
werken wereldwijd. In
zijn werken leert Swedenborg: 'Ieder mens kan een nieuwe kerk in zijn kleinste
vorm worden, wanneer hij of zij de leringen uit het Woord van God ter harte neemt
én toepast in het leven’. Daarvoor
hoef je niet persé lid van een institutionele kerk te zijn. In
onze moderne tijd vindt deze opvatting weer steeds meer respons, enerzijds vanwege
de geleidelijke leegloop van vrijwel alle institutionele kerken, waaronder helaas
ook de nieuwe kerk organisaties, anderzijds vanwege de opkomst van nieuwe publicatiemogelijkheden
zoals het Internet, waar de werken van Swedenborg voor iedereen vrij toegankelijk
zijn, zonder dat meteen met doopsgezinden om moet gaan. Deze
nieuwe ontwikkeling, die door sommigen wordt aangeduid als ‘The E-church’
ofwel ‘de elektronische kerk’ is een snel groeiende virtuele communiteit, die
in het Nederlandstalige door het Swedenborg Boekhuis wordt vertegenwoordigd. In
Nederland bestaat ook een kleine gemeente van de Algemene Kerk van het Nieuwe
Jeruzalem, die leert dat de Geschriften het Woord van God zijn. En in Den
Haag is gevestigd: Des Heren Nieuwe Kerk zijnde het Nieuwe Jeruzalem. Zij
leren dat het Derde Testament ook een innerlijke zin heeft. Beide kerken organiseren
enkele keren per jaar erediensten. Wie
meer wil weten over de verschillende manieren waarop Swedenborgs werken worden
gewaardeerd, kan ik aanbevelen om op het internet, via www.swedenborg.be,
de lezing die Dr. Perizonius onlangs gaf tijdens het Swedenborg Symposium over
de ‘Nieuwe
Christelijke Kerk’, te lezen of te beluisteren. Wat
mijzelf betreft, ik probeer sinds 1990 – aanvankelijk alleen via het tijdschrift
Swedenborgiana en nadien ook op het internet als Swedenborg Boekhuis,
op alle mogelijke wijze aandacht voor deze werken op te wekken en de verspreiding
ervan te bevorderen. Voorts meen ik dat deze werken voor iedere exegeet, ja voor
ieder individu ongeacht zijn kerkgenootschap, nuttig zijn. Ook geloof ik dat zij
werkelijk het Woord van God zijn, en bovendien dat dit Woord een innerlijke zin
omvat. ________________________________________________________________________________
Over
de Nieuwe Openbaringen Jakob
Böhme, Emanuel Swedenborg en Jacob Lorber
worden door velen vaak in één adem genoemd, als de grote nieuwe Christelijke mystici;
anderen rekenen daartoe nog een aantal schrijvers. Een
prachtig DRIELUIK over dit onderwerp werd in 1994 door Francine Waal geschreven
voor Swedenborgiana. Dit drieluik is op het internet vrij beschikbaar,
voor iedereen die meer details wil weten over de verschillen en vooral over de
overeenkomsten tussen deze schrijvers. Omwille van de tijd, beperk ik mij hier
tot een korte vergelijking van Swedenborg en Lorber.
Jacob Lorber doet in zijn werken verschillende mededelingen over Swedenborg. Over
de vraag: ‘Moeten we de boeken Emanuel Swedenborg volledig geloven?’, wil ik hier
het volgende aanhalen: ‘Hij
(Swedenborg) werd door Mij opgewekt en door Mijn engelen in alle wijsheid vanuit
Mij geleid, al naar gelang van de graad van hun liefde. Wat hij zegt is goed en
waar.’ aldus Himmelsgaben 1 - n.17. Goed
en waar dus ! Ook bij Swedenborg zijn dit kernbegrippen. Vooraan in begin van
het boek Hemel en Hel schrijft Swedenborg
in n.2:
DAT
DE HEER DE GOD IS VAN DE HEMEL We
moeten bovenal éérst weten wie de God van de hemel is, want al het overige hangt
daarvan af. Overal in de gehele hemel wordt geen ander erkend als God van de hemel
dan de Heer alléén. Daar zeggen ze, net als Hij zelf leerde in het Evangelie van
Johannes: “Hij is een met de Vader; dat de Vader in Hem is, en Hij in de Vader
is; en dat die Hem zien, de Vader zien; en dat al het Heilige uit Hem voortgaat”.
Ik
(Swedenborg) heb hier heel vaak met engelen over gesproken en steeds zeiden ze
dat men in de hemel het Goddelijke onmogelijk in drieën kan verdelen, aangezien
men weet en aanvoelt dat het Goddelijke Één is, en dat het één is in de Heer.
En
elders, bijvoorbeeld in het Laatste Oordeel,
in Ware Christelijke Religie en in andere
titels, legt hij uit dat de hemelen geordend zijn overeenkomstig de denkbeelden
over het Goddelijke, en dat zij die in het Goddelijk Menselijke van de Heer geloven,
daar in meer licht en warmte zijn dan anderen. Het
geloof in de Goddelijkheid van de Éne Heer is wellicht de allerbelangrijkste overeenkomst
tussen de Swedenborgianen en de Lorberianen. Het maakt ons tot geestelijke broeders
en zusters, die zich nader tot elkaar verhouden, dan tot de Katholieken, de Protestanten
en tot andere Christelijke stromingen. __________________________________________________________ Tot
slot wil ik nog één onderwerp [reïncarnatie] kort bespreken.
Ik heb gezien dat het ook naar voren komt in de gedachtewisselingen in het Forum
van internetsite www.nieuweopenbaring.nl,
evenals in veel van de gesprekken die ik heb over de leer van de Nieuwe Kerk:
Wat zegt Swedenborg over reïncarnatie? In
de Hemelse Verborgenheden [10594] schrijft
hij: ‘De
geest van de mens verschijnt in het andere leven in menselijke vorm, geheel en
al zoals in de wereld. Hij verheugt zich ook in het vermogen van zien, horen,
spreken, en voelen, zoals in de wereld. In één woord, hij is een mens ten aanzien
van alle en de afzonderlijke dingen, met slechts één uitzondering: hij is niet
meer omgeven met dat grove lichaam waarmee hij in de wereld was omgeven. Dat lichaam
laat hij achter wanneer hij sterft, en hij neemt het ook nóóit weer op.’ Volgens
Swedenborg géén reïncarnatie dus – maar wel wedergeboorte. De
mens beschikt over één aards leven, waarin het proces van geestelijke wedergeboorte
kan aanvangen. De verschillende staten van wedergeboorte, die in één leven bereikbaar
zijn, staan in de eerste hoofdstukken van de Arcana
gedetailleerd beschreven. Dit proces kan in de geestelijke wereld tot in de eeuwigheid
vervolmaakt worden. In
het boek Hemel en Hel staan vele mededelingen
over het leven in de geestelijke wereld, en over de verbinding van engelen en
geesten met de mensen. In feite is iedere mens tijdens zijn aardse bestaan een
bewoner van twee werelden, de natuurlijke en de geestelijke wereld, maar hij is
in onwetendheid hierover, omdat die geestelijke wereld niet zichtbaar is voor
zijn natuurlijke ogen. Evenmin is de natuurlijke mens zich er van bewust, dat
hij zich voortdurend in het gezelschap van geesten en engelen bevindt en dat deze
met hem communiceren, dat wil zeggen met zijn geest. In deze verbinding ligt de
oorzaak van de getuigenissen over herinneringen uit een vorig leven. Het komt
voor dat geesten, die onbemerkt bij de mens zijn, dingen uit hun eigen geheugen
bij de mens laten invloeien, zodat de mens denkt dat die herinneringen uit zijn
eigen geheugen zijn. Hoe
het komt dat sommigen menen zich dingen uit een vorig leven te herinneren, verklaart
Swedenborg als volgt in Hemel en Hel:
‘Het
is niet geoorloofd aan een engel of geest om met een mens te spreken uit zijn
eigen geheugen, maar wel uit het geheugen van die mens; want engelen en geesten
hebben een geheugen evenals de mensen. Indien een geest uit zijn eigen geheugen
met een mens zou spreken, dan zou de mens niet beter weten dan dat de dingen waarover
hij dan denkt, van hem zijn, en toch behoorden zij aan de geest. Zo ook met herinneringen
aan iets, dat de mens nooit gehoord of gezien had. Dat dit zo is, heb ik door
eigen ondervinding waargenomen. Sommigen hadden de mening, dat zij na enige duizenden
jaren weer tot hun vorig leven en al zijn handelingen zouden terugkeren, en ook
dat zij reeds teruggekeerd waren. Zij besloten tot deze mening, omdat soms als
het ware een herinnering bij hen opkwam van dingen, die zij nooit tevoren gezien
of gehoord hadden; en dat gebeurde dan omdat geesten uit hun eigen geheugen in
hun denkbeelden invloeiden.’ HH 256. Ik
wil het hierbij laten over dit onderwerp. In
de aankondiging van deze lezing werd vermeld, dat ik graag met u ook enkele inzichten
van Swedenborg over de 'Leer des levens', het 'Rijk der nutten' en de 'Wederkomst
van de Heer', zou willen delen. Ik
laat dat nu achterwege, dat kan misschien in de beantwoording van eventuele vragen,
na de pauze alsnog kort aan de orde komen. Ik
dank de organisatoren van de Stichting Nieuwe Openbaringen voor de geboden gelegenheid,
om hier iets over Swedenborg en over de Nieuwe Kerk en haar openbaringen, naar
voren te hebben mogen brengen. Moge
het geloof in de Goddelijkheid van de Éne Heer, de lezers van Lorber en Swedenborg
nader verenigen. Hartelijk
dank u voor uw aandacht - Guus
Janssens.
| 
